De Filippijnen; een tragische geschiedenis.

De Fillipijnen is een van de armste landen in Zuid-oost Azië. Waar andere landen in de regio het goed doen zoals Maleisie en Singapore blijft de Filippijnen een waar ontwikkelingsland. Zoals altijd ligt veel van de verklaring in de geschiedenis. De Filippijnen heeft een roerige geschiedenis van kolonialisatie en corruptie. Het land is een ontwikkelingsland en dat wil zeggen dat het land in ontwikkeling is. De geschiedenis leeft nog steeds voort. De verkiezingen van afgelopen week is nog heel erg duidelijk in de geschiedenis te plaatsen. Hier volgt een lang overzicht van de geschiedenis en een stuk over hoe het land er volgens onze observaties nu bij ligt. Hou je vast:

Al in het jaar 1521 zette de portugees Ferdinand Magellan namens Spanje als eerste europeaan een voetstap op een van de eilanden. Na veel veldslagen met de lokale bevolking heeft hij zelf het loodje moeten leggen maar de Spanjaarden bleven expedities sturen om grip te krijgen op de eilanden. Snel werden de eilanden door de Spanjaarden overmeesterd. De eilandengroep kreeg de huidige naam van naar koning Filips II. Nadat de Spanjaarden in eigen land met veel moeite de islamitische Moren hadden verdreven stuitten ze in het zuiden van de eilandengroep opnieuw op islamitische weerstand. Het zuidelijkste puntje van Mindanao hebben ze nooit kunnen veroveren en tot op de dag van vandaag is dat merkbaar. De moslim meerderheid in deze regio wil een zelfstandige staat en willen niet onder de katholieke Filippijnen behoren.

In de rest van het land regeerden de Spanjaarden wel met harde hand maar brachten ook veel goeds. Ze hebben scholen kerken en huizen gebouwd en ondertussen bekeerden ze de locale bevolking tot Christen. In de 18e eeuw ging het minder goed met spanje. Ze hadden ruzie met iedereen en zaten krap bij kas. De Nederlanders in het gebied hebben geprobeerd om Manilla te veroveren maar tevergeefs. De Engelsen is het wel gelukt en Manilla is voor slechts twee jaar Brits geweest. Daarna veroverden de Spanjaarden samen met de Filipino’s de hoofdstad opnieuw. De Spaanse grip op de Filippijnse bevolking die na het stuivertje wisselen de koloniale overheersing nu echt zat waren nam af wat zich uitte in veel opstand en geweld. Het Filippijnse verzet slaagde er echter niet in om de Spaanse overheersers te verjagen.

Ondertussen hadden de Spanjaarden in de andere oceaan ruzie gekregen met de VS om Cuba, wat ook een kolonie was van Spanje. Dit escalleerde in een oorlog tussen Spanje en de VS die begon in 1898. De Filippijnen werd als onderdeel van Spanje ook onderdeel van het conflict. In hetzelfde jaar versloeg de VS de Spaanse vloot in de baai van Manilla. Gesteund door de Filippino’s versloegen de Amerikaanse grondtroepen de Spanjaarden op de eilanden. De lokale bevolking zag dit als een bevrijding maar in de vredesonderhandelingen tussen Spanje en de VS werd besloten dat de Filippijnen vanaf dat moment onder de VS zou vallen. De Filippino’s hadden hadden hier niets over te zeggen en hadden wederom een nieuwe kolonisator. De VS en de Filippino’s raakten al snel slaags en in tussen 1900 en 1902 was er een bloedige oorlog die 220.000 Filipino’s het leven heeft gekost. De VS zegevierde natuurlijk en gebruikten het land voor eigen economische en politieke belangen. Grondstoffen werden uit de grond gehaald en de Filippijnse vrouwen werden gebruikt voor een grootschalige prostitutie. Pas nadat de meeste waardevolle grondstoffen richting de VS was verscheept werd er vanaf 1935 gesproken over gefaseerde onafhankelijkheid.

Alle hoop op die onafhankelijkheid werd snel vergeten toen in 1941 de Japanners Pearl Harbor aan vielen. Op dat zelfde moment vielen Japanners namelijk ook het Amerikaanse leger op de Filippijnen aan. De lokale bevoling en de Amerikaanse militairen werden net als in Pearl Harbour verrast door de Japanse aanval. Met bombardementen en veel grondtroepen werd ook de hoofdstad Manilla vervoverd door de Japanners. De 10.000 Amerikaans strijders die niet gevlucht waren en 66.000 Filipino’s werden in Luzon door de Japanners gevangen genomen. Ze moesten 120 kilometer door de tropische hitte lopen naar San Fernando, de stad waar wij drie weken hebben gewoond. 20.000 overleefden deze weg niet en nog eens 25.000 werden in de gevangenis vermoord. Elk jaar op 6 april wordt de “Bataan Death March” in San Fernando herdacht.

In 1944 kwamen de Amerikanen terug op de eilanden om de Japanners te verdrijven. Dat is uiteindelijk gelukt maar in de hele oorlog hebben 1,1 miljoen Filipino’s het loodje moeten leggen.

Na de oorlog werd de politieke kaart op de hele wereld opnieuw ingekleurd en de Filippijnen was voor het eerst onafhankelijk. Maar het land lag volledig in puin. 75% van alle scholen en universiteiten waren verwoest. Het land moest volledig opnieuw worden opgebouwd. De regering ging leningen aan tegen veel te hoge rentes zonder dat ze goed wisten hoe een land te regeren. Het geld werd niet goed besteed en bleef hangen bij de elite. De bewoners van het platteland leefden in armoede en dat voedde communistische gevoelens. De New Peoples Army werd in 1969 opgericht. Deze beweging probeerde met geweld de elite te verjagen en een communistisch land van de Filippijnen te maken. Nu zat het land dus met communistische rebellen door het hele land en in het zuiden streden de moslims ook nog steeds voor een onafhankelijke staat. De machthebber Marcos riep om die reden in 1972 de staat van beleg af. Hij greep met harde hand in. Maar Marcos gebruikte de rebellen als een excuus om zelf aan de macht te blijven en zijn macht met geweld te vergroten. In de staat van beleg wist hij zich tegen de grondwet in een derde termijn te geven. Dit leidde tot veel protest. Naar schatting 50.000 tegenstanders van Marcos verdwenen, werden gevangen genomen of vermoord. Het land ging op slot voor buitenlanders en de media werd gecensureerd. De dictator Marcos bleef aan de macht met steun van de VS die de luchtbasis in het land goed konden gebruiken als uitvalsbasis voor de Vietnam oorlog. De Filippijnse bevolking ging gebukt onder een regime dat deed herinneren aan de Japanse overheersing. Pas in 1986 nadat het leger zich naast de bevoling had geschaard werd Marcos van de troon gestoten en op het laatste moment door de VS naar Hawaï gehaald waar hij in 1989 in ballingschap overleed. In het huis van Marcus en zijn vrouw Imelda vonden ze allerlei rijkdommen waaronder duizenden paar schoenen van Imelda. Marcus en Imelda bleken miljoenen uit de schatkist voor eigen gewin te hebben gebruikt.

Sindsdien is de politieke situatie van het land nooit echt goed geweest. De vriendjespolitiek heeft ervoor gezorgd dat slechts een klein aantal families de stokjes aan elkaar hebben overgedragen. Keer op keer kom je dezelfde naam tegen in de politiek. In San Fernando is het de Familie Ortga en zijn vriendjes die zichzelf de beste posities toeschuiven. In de nationale politiek is het niet anders. Vandaag is bekend geworden wie de Nationale verkiezingen heeft gewonnen. Dat is Aquino. De naam Aquino kom je veel vaker tegen in de geschiedenis. Zijn vader was de enige tegenstander van Marcos en is in 1983 vermoord op het vliegveld van Manilla. De moeder van Aquino was de eerste die Marcus opvolgde maar ook haar naam werd in verband gebracht met corruptie. Het feit dat er slechts een klein aantal families de dienst uit maken lijkt in verband te staan met de koloniale overheersing in het verleden. Zowel Spanje als de VS verdeelden de politieke posities onder goedgezinde families om zo de schijn op te wekken van behoorlijk en eerlijk bestuur. Die familie cultuur heerst blijkbaar nogsteeds in de politiek.

Nu zit het land nog steeds diep in de problemen. Het vertrouwen in de overheid is laag en bij gebrek aan alles wat op een verzorgingsstaat lijkt hebben de meeste families een stuk of acht kinderen. Zo hebben ze een zekerheid dat ze worden verzorgd als ze oud zijn. Maar de bevolkingsgroei drukt hard op de economie, de natuur en de voedselzekerheid. Elke 35 jaar verdubbelt de bevolking.

20% van het overheidsbudget gaat naar de rente over openstaande schulden die in het verleden door corrupte regimes zijn opgebouwd. Dat is meer dan gezondheidszorg en onderwijs samen. Van de overige 80% lijkt de gewone man weinig te profiteren. Communisten zijn nog steed actief en lijken veel aanhang te vinden onder de bevolking hoewel niemand daar openlijk voor uit durft te komen. (Overigens, de leider en oprichter van de verboden New Peoples Army zit al jaren als politiek vluchteling in Nederland) In het zuiden rommelt het nogsteeds. De moslim meerderheid voelt zich daar onderdrukt door Manilla en ze claimen daar terrecht dat ze al 400 jaar niet hebben gebogen voor wat voor overheerser dan ook. Ze zien in de katholieken uit het noorden dezelfde rivaal als de Jappanners, Spanjaarden en Amerikanen.

Je ziet in veel dingen nog de geschiedenis terug in de mensen Gelatenheid is hier een goed voorbeeld van. Ze lijken laten alles over zich heen komen. Nooit zal een filippino eens met de vuist op tafel slaan. De boot vertrekt pas over 8 uur en niemand weet waarom? Een Filippino zal nooit verhaal gaan halen. Ze doen hun ogen dicht en wachten tot iemand hen wakker maakt om te vertellen dat de boot vertrekt.

Het tweede waaraan we de geschiedenis nog in het karakter van de Filipino’s herkennen is hun onderdanigheid. Of het nu gaat om blanke buitenlanders, hun politieke leiders of de here God, alles wordt tot in extreme mate de hemel in geprezen. Dat heeft ons al behoorlijke genante momenten opgeleverd. Het werd ons niet in dank afgenomen dat we de geweldige gouverneur van San Fernando waren vergeten in onze afscheidsspeach na ons bezoek aan San Fernando. We hebben die beste man zelfs nooit ontmoet!

“The problem of our country is reconciliation, forgiveness and forgetness” Aldus een TV commentator na de FIlippijnse verkiezingen deze week. Het is ongelofelijk maar Imelda Marcus, de vrouw van de dictator Marcus is op 80-jarige leeftijd namelijk opnieuw verkozen voor een hoge politieke functie. (en haar dochter trouwens ook) Dat belooft weer een mooie politieke soap te worden tussen haar en de nieuwe president Aquino wiens vader immers door het regime van meneer Marcus om het leven is gebracht.

Het lijkt allemaal een triest verhaal maar de Filippino’s zijn er niet minder gelukkig onder. Volgens een onderzoek uit 2005 behoren de Filippino’s zelfs tot één van de gelukkigste volken op de planeet. En hoewel de Filippino’s zich daar niet in zullen herkennen geloven wij het direct. We hebben zo ontzettend veel blije mensen ontmoet. In Nederland kom je af en toe een echte grappenmaker tegen. Hier kom je even vaak iemand tegen die dat niet is. Toen vorig jaar heel Manila blank stond na twee tyfonen kwamen veel buitenlandse cameraploegen naar de stad. Ze schijnen alle mensen die lachend en zwaaiend op de achtergrond stonden moeten vragen om iets minder vrolijk te doen. Er was immers een ramp gebeurd en lachende mensen passen niet echt in het plaatje. Maar zo zijn de mensen hier. Ze lachen om hun eigen situatie en maken er het beste van. Het is inspirerend om te zien hoe ze hier met hun problemen omgaan. Het plaatst de problemen die we in het westen ervaren in een heel ander daglicht. Geen Filippino vraagt zich af of de kleur van de bank wel past bij de kleur van de gordijnen. Dat soort problemen kennen we alleen in het rijke westen. Dat realiseer je je elke keer weer als je op reis bent. En dat zijn gezonde levenslessen. Een halfjaartje het westerse leven loslaten? Een aanrader voor iedereen!

Jelte